دو روز آخر دهه ی اول محرم را، مثل همیشه، به موطن خود رفتم. کاری که بسیاری از هموطنانمان انجام می دهند و هر جا که باشند تلاش می کنند که تاسوعا و عاشورا را در زادگاه خود عزاداری کنند، در همان هیئتی که کودکی و نوجوانی خود را در آن جا سپری کرده اند. همین امر سببی شد که بتوانم به اجمال دو فضای سوگواری را با هم مقایسه کنم؛ یک فضا، شهری بزرگ که هیتهای بزرگی دارد که بر مبنای تمایزات غیرقومی شکل گرفته اند، و دیگری شهر یا روستایی کوچک که چندین هیئت دارد که بر مبنای تمایزات قومی و طایفه ای شکل گرفته اند. هیت های بزرگ شهری از شعارها گرفته تا نوحه ها، بسیار ایدئولوژیک تر و نیز سیاسی تر بودند. این را می توانستیم در سخنرانی ها، نوحه ها، مداحی ها، و حتی پارچه نوشته ها ببینیم. در این مجالس همگرایی بر پایه ی مشابهت فکر و نیز سلیقه های همسو در مواردی غیر مرتبط با قومیت شکل می گرفت. یعنی عزاداران به دلیل احساس نزدیک با اندیشه های متولیان و یا سخنرانان و یا مداحان هیئت در آن شرکت می کردند. اما هیئت های شهر کوچک من بسیار قومی بودند دستمایه های سوگ و قومیت در آن ها خیلی بیشتر بود تا مسایل دیگر. مردم بر مبنای همگرایی و بازساخت گروه اجتماعی خود در این مراسمات شرکت می جستند و همین سبب بالا رفتن انسجام اجتماعی و نیز همبستگی بیشتر آنان می شد. البته این تفسیر از هیئت به همان اندازه که بر مشابهت درون گروهی تأکید داشت، به همان اندازه بر تمایز با سایر اقوام نیز مبتنی بود و به همین دلیل همانگونه که کارکرد انسجام بخشی میان گروهی داشت، کارکرد تمایز بخشی برون گروهی هم داشت؛ یعنی هیئت ها به تمایزات جمعیتی و فرهنگی خود بسیار تأکید می کردند. و این را می شد از نمادها و نیز پرچمهایی که در پیشانی هیئت خود حمل می کردند فهمید... ولی هر چه باشد یاد و خاطره ی امام حسین و دلاوری و دلبری اش و نیز مصایب او و خاندان بزرگوارش نمک و هویت اصلی این مجالس است. خدا از همه قبول کند.
